Bilimin edebiyatla kucaklaşması...

Francis Crick, 28 Şubat 1953'te DNA'nın yapısını çözdüğünde şöyle demişti: 'Hayatın sırrını keşfettik.' Ancak bu sırrın ne olduğunu anlamamız uzun bir süre daha alacak, yüzyılımızın en önemli bilim dallarından birisi genetik olacak.
Bilimin edebiyatla kucaklaşması...

 

Genom: Bir Türün Yirmi Üç Bölümlük Otobiyografisi
Matt Ridley

Çeviren: Mehmet Doğan, Nıvart Taşçı,
Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2007,
386 sayfa

Kâinatta hiçbir şeyin rastlantı olmadığını kanıtlayan ‘İnsan Genomu Projesi’nin genom yolculuğunda her geçen yıl yeni keşiflere imza atılıyor. Biz de Gazetemizin bu sayısında geçtiğimiz yıl dilimizde yayınlanmış en önemli kitaplar arasında yer alan, Genom adlı, etkileyici bir kitabı tanıtmak istiyoruz. Matt Ridley, türümüzün biyolojik tarihinin öyküsünü anlattığı kitabında genetik konusunu popüler bilim eseri olarak otobiyografik roman tarzında kaleme alarak sunuyor.

Orijinal ilk baskısı 1999’da piyasaya sürülen Matt Ridley’in yazdığı bu kitapta, insan genomu projesi ve genetiğe dair merak edilen daha birçok konuya ‘günlük dille’ açıklık getiriliyor. Zaten Ridley’in asıl amacı da bu: Projeyi anlaşılır kılmak.

Kitabın konusunu, “İnsan Genomu Projesi ya da haritalama ve dizileme teknikleri değildir; bu kitap söz konusu projede ne bulunduğuyla ilgilenir.” diyerek açıklayan Ridley’e göre; proje, insan türünün otobiyografisinden ibaret.

Her bir kromozoma ayrılan bir bölüm...

23 çift kromozomdan oluşan insan genomundan esinlenen yazar anlatısını yirmi üç bölümde sürdürüyor. Sıradaki kromozomun belirleyici özelliklerinin anlatıldığı bölümlerin her birinde genetik biliminin çarpıcı konularından birine yer veriliyor. Konular, kromozomların belirleyici özelliklerini taşıyan küçük hikayeler şeklinde esprili bir dille ele alınıyor. Bölümleri Yaşam, Türler, Tarih, Yazgı, Çevre, Zeka, İçgüdü, Çatışma, Öz Çıkar, Hastalık, Stres, Kişilik, Birleşme, Tarih Öncesi, Ölümsüzlük, Cinsiyet, Hafıza, Ölüm, Tedavi, Korunma, Siyaset, Öjenizm ve Özgür İrade olarak adlandıran yazar, kitabın alt başlığını da 'Bir Türün Yirmi Üç Bölümlük Otobiyografisi' olarak tanımlıyor.

Genom; sadece genetik olarak şempanzelerle büyük genetik benzerlikler gösteren insanın değil, dünyada yaşayan bütün canlıların dört milyar yıldan bu yana süren oluşum, dönüşüm, gelişim ve varoluşunu anlatıyor. Alzheimer’den vereme, kalp hastalıklarından astıma, kansere kadar her türlü hastalığa tedavi olanağı sağlayacak, tıp bilimini ciddi biçimde değişikliğe uğratacak, doğanın doğal düzenini değiştirecek, öjenizm, biyolojik ve ekolojik seçilim, genetik ayırımcılık gibi deneysel çalışmaların sınırlarını genişletecek genetik biliminden bir çok konuya değinen yazar, bilimsel olayları kimi zaman trajikomik, kimi zaman mucizevi ama hep ilgi çekici anlatıyor.

19. yüzyılın dev bilim adamı Darwin ve daha sonraları genetik biliminin babası olarak kabul edilecek Mendel'in yıllar süren deneyleri, hipotezlerini kanıtlama çabaları... Bu çalışmalar boyunca sürüp giden çekişmeler, yaşanan rekabet, tartışmalar, yazılan makaleler, yapılan buluşlar, uğranan talihsizlikler... Genom’da macera tadında etkileyici bir anlatımla öyküleniyor.

Kökenlerimiz, evrimimiz, doğamız ve zihnimiz hakkında ilginç bilgiler içeren kitapta yazar anlatımıyla bilim, felsefe, edebiyat, varoluş, doğa ve insana bakışınızı değiştiriyor.